Lekcja biblioteczna 4.04.2025r.

Wyjście z klasa 4TFM do biblioteki Filii nr 7 WIMBP w Rzeszowie na prelekcje z IPN : "Operacja polska- zabójstwo na Polakach przez NKWD" - Rok Obchodów Polskich Oficerów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc -Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Wielka czystka albo wielki terror. Te dwa terminy stosuje się zamiennie na określenie bezprecedensowej fali represji, która przetoczyła się przez Związek Sowiecki w latach 1936-1938. W szczytowej fazie sowieckich represji - przez historyków nazywanych „Wielkim Terrorem” - w latach 1937-38, w ciągu zaledwie 15 miesięcy, z rozkazu Józefa Stalina, aresztowano 1,7 miliona osób, z czego 750 tys. rozstrzelano (codziennie wykonywano średnio 1600 egzekucji), a kolejne 350 tys. zmarło w łagrach. Przygotowany w najdrobniejszym szczególe i kierowany osobiście przez Stalina terror był totalny, objął całe społeczeństwo Związku Radzieckiego. Ludzi oskarżano o niedorzeczne przestępstwa takie, jak udział w kontrrewolucyjnych spiskach, organizacjach terrorystycznych czy szpiegostwie. Ofiary grzebano w tajnych miejscach, okłamując rodziny o zsyłce do łagrów bez prawa do korespondencji. Realizując plan „Wielkiego Terroru” Stalin zlikwidował realną i potencjalną opozycję i sterroryzował całe społeczeństwo.

Rozkaz 00447

30 lipca 1937 r. Jeżow przedstawił Biuru Politycznemu do akceptacji projekt jednego z najbardziej złowrogich dokumentów w historii ludzkości. Dotyczył on represji wobec „byłych kułaków, elementów przestępczych i antyradzieckich”. Początkowo zakładano, że czystka obejmie 268 950 osób, które podzielono na dwie kategorie. Przypisani do pierwszej (75 950) mieli być rozstrzelani. Pozostałe 193 tys. miały zostać aresztowane i zesłane do łagrów, gdzie stanowić mieli darmową siłę roboczą. Represje miały się zacząć 5 sierpnia i trwać przez cztery miesiące. Powołane trójki miały decydować o życiu i śmierci tysięcy ludzi na podstawie pospiesznie zebranych materiałów. Wyroki mieli zatwierdzać przywódcy państwa. Następnego dnia Politbiuro zaakceptowało propozycję Jeżowa i rozkaz 00447 wszedł w życie.

Tak rozpętało się piekło. Rozkaz 00447 dał lokalnym strukturom NKWD możliwość wykazania się przed przełożonymi, ale stanowił też pretekst do lokalnych porachunków i wyrównania krzywd. Donosy pozwalały się pozbyć niewygodnych ludzi w zakładach pracy, ale także spośród sąsiadów i w rodzinach. Oczywiście jakiekolwiek dochodzenie było fikcją. W razie potrzeby zeznania wymuszano torturami. Ofiary zabijano w oddalonych od siedzib ludzkich miejscach, jak podmiejskie lasy Kuropaty pod Mińskiem czy Bykownia pod Kijowem, dokąd ofiary zwożono nawet tramwajem. Mordów dokonywali funkcjonariusze pojeni wódką. Mimo starań ukrycia zbrodni lokalna ludność często jednak wiedziała, co się działo, bo przysypane ziemią trupy wystawały z ziemi.

„Całkowity bilans operacji wykonanej na podstawie rozkazu 00447, począwszy od sierpnia 1937 r. po listopad 1938, wynosił: 767 397 ludzi osądzonych przez trójki, z czego 386 798 skazanych na rozstrzelanie” – piszą Pietrow i Jansen. Co ciekawe – jak dowodzi inny biograf Jeżowa Aleksiej Pawliukow – ku zdziwieniu NKWD społeczeństwo represje przyjęło względnie spokojnie. Choćby dlatego, że przy okazji w miastach zmalała skala włamań, chuligaństwa i przestępczych porachunków. Zdarzały się przypadki, że pracownicy kołchozów i fabryk sami denuncjowali ludzi organom NKWD. Jeden z biografów Stalina Jörg Baberowski zauważa: „W 1937 r. pełnienie funkcji dyrektora czy technika w zakładzie niosło ze sobą realne zagrożenie życia. Tylko w Donbasie NKWD aresztowało do kwietnia 1938 r. jedną czwartą wszystkich inżynierów i szefów produkcji”.