Akcja żonkile - Zespół Szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Rzeszowie Uwaga nowy kierunek w naborze 2023-2024 . Technik reklamy.

Czcionka:

A+A-

Kontrast:

Akcja żonkile

Akcja żonkile

20 kwietnia weźmiemy  udziaÅ‚ w akcji Å»onkile upamiÄ™tniajÄ…cej rocznicÄ™ powstania w getcie warszawskim. 

19 kwietnia 1943 r., w getcie warszawskim wybuchÅ‚o powstanie. ByÅ‚o ono najwiÄ™kszym zbrojnym zrywem Å»ydów podczas II wojny Å›wiatowej, a także pierwszym powstaniem wielkomiejskim w okupowanej Europie.


Warszawskie getto byÅ‚o najwiÄ™kszym spoÅ›ród zaÅ‚ożonych przez Niemców, a pierwsze koncepcje jego utworzenia Niemcy podjÄ™li już na poczÄ…tku listopada 1939 r. JesieniÄ… zaczęły pojawiać siÄ™ przypadki tyfusu – wtedy rozeszÅ‚a siÄ™ pogÅ‚oska, że źródÅ‚em tej choroby jest część miasta najliczniej zamieszkana przez Å»ydów. Na przeÅ‚omie zimy i wiosny zaczęły być widoczne tablice informujÄ…ce o strefie zagrożenia tyfusem, a w marcu 1940 r. Adam Czerniaków, prezes warszawskiego Judenratu, otrzymaÅ‚ rozkaz zbudowania muru wokóÅ‚ „obszaru dotkniÄ™tego epidemiÄ…”, jak Niemcy okreÅ›lali tÄ™ część miasta. 

Na mocy zarzÄ…dzeÅ„ gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera z października 1940 r. nastÄ…piÅ‚ podziaÅ‚ miasta – na teren getta musiaÅ‚o przenieść siÄ™ 138 tys. Å»ydów, a z kolei 113 tys. Polaków musiaÅ‚o ten teren opuÅ›cić. ZamkniÄ™cie granic getta nastÄ…piÅ‚o w nocy z 15 na 16 listopada 1940 r. – od tego momentu getto staÅ‚o siÄ™ dzielnicÄ… zamkniÄ™tÄ…. Przez kolejne miesiÄ…ce granice getta kilkukrotnie zmieniano, najczęściej zmniejszajÄ…c jego obszar, a po zakoÅ„czeniu tzw. Wielkiej Akcji latem 1942 r. teren getta znacznie okrojono. 

Wielka akcja likwidacyjna

22 lipca 1942 r. rozpoczęła siÄ™ tzw. Wielka Akcja, bÄ™dÄ…ca częściÄ… operacji „Reinhardt”, która, zgodnie z wczeÅ›niejszymi ustaleniami GÅ‚ównego UrzÄ™du BezpieczeÅ„stwa Rzeszy, zakÅ‚adaÅ‚a fizycznÄ… likwidacjÄ™ Å»ydów. W ciÄ…gu dwóch miesiÄ™cy akcji ok. 300 tys. Å»ydów wywieziono do obozu zagÅ‚ady w Treblince i tam zgÅ‚adzono. StanowiÅ‚o to 75 proc. ludnoÅ›ci getta, a na miejscu zamordowano ok. 10 tys. Na obszarze zmniejszonego getta pozostaÅ‚o jedynie 60 tys. osób, które byÅ‚y zatrudnione w przedsiÄ™biorstwach produkujÄ…cych na potrzeby III Rzeszy lub mieszkajÄ…cych w getcie nielegalnie.

PoczÄ…tkowo Å»ydzi nie zdawali sobie sprawy z rzeczywistego celu akcji z lata 1942 r. Propaganda niemiecka mówiÅ‚a bowiem, że wywożeni z getta Å»ydzi sÄ… przesiedlani na tereny rolnicze na wschodzie, aby tam pracowali na rzecz Rzeszy. Bardzo szybko wyszÅ‚o jednak na jaw, m.in. dziÄ™ki relacjom żydowskich uciekinierów z obozu w Treblince, że celem Niemców byÅ‚a caÅ‚kowita eksterminacja Å»ydów. 

JesieniÄ… 1942 r. na terenie getta mieszkaÅ„cy zaczÄ™li budować tunele, bunkry i schrony. WiÄ™kszość z nich nie miaÅ‚a już zÅ‚udzeÅ„ co do niemieckich planów i zdawaÅ‚a sobie sprawÄ™, że ludność wywożona z getta jest mordowana.

Żydowski ruch oporu

Åšwiadomość, że naziÅ›ci dążą do caÅ‚kowitej eksterminacji Å»ydów, wpÅ‚ynęła na charakter żydowskiego ruchu oporu. „Decyzja o podjÄ™ciu walki zapadÅ‚a wÅ‚aÅ›nie w 1942 r. Å»ydzi postanowili, że trzeba siÄ™ przeciwstawić temu, co robiÄ… Niemcy” – mówi PAP dr Hanna WÄ™grzynek, historyk, zastÄ™pca dyrektora ds. naukowych i wystawienniczych Muzeum Getta Warszawskiego.

28 lipca 1942 r. w warszawskim getcie utworzono Å»ydowskÄ… OrganizacjÄ™ BojowÄ…, którÄ… 15 października 1942 r. rozszerzono o czÅ‚onków kolejnych ugrupowaÅ„ politycznych. ZaÅ‚ożycielami Å»OB byli m.in. Icchak Cukierman, Cywia Lubetkin, Marek Edelman, Josef KapÅ‚an i Mordechaj Tanenbaum. Komendantem Å»OB zostaÅ‚ Mordechaj Anielewicz. Organizacja liczyÅ‚a ok. 500 czÅ‚onków, nawiÄ…zaÅ‚a kontakt z KomendÄ… GÅ‚ównÄ… AK i planowaÅ‚a stawianie oporu Niemcom w czasie kolejnych akcji wysiedleÅ„czych.

W getcie dziaÅ‚aÅ‚ także Å»ydowski ZwiÄ…zek Wojskowy, którego czÅ‚onkowie wywodzili siÄ™ z Betaru, przedwojennego prawicowego ruchu syjonistycznego. O dziaÅ‚alnoÅ›ci Å»ZW wiadomo jednak niewiele. WiÄ™kszość bojowców tej formacji polegÅ‚a w powstaniu w getcie lub wkrótce po nim. 

Chociaż podejmowane przed wybuchem powstania próby połączenia Å»OB i Å»ZW nie powiodÅ‚y siÄ™, to podczas walk w kwietniu 1943 r. obie organizacje wspóÅ‚pracowaÅ‚y.

Podstawowym problemem żydowskich bojowników byÅ‚ brak broni. Niewielkie dostawy od polskiego podziemia nie wystarczaÅ‚y, starano siÄ™ wiÄ™c różnymi sposobami zdobywać broÅ„ po tzw. aryjskiej stronie i dostarczać jÄ… na teren getta. W podziemnych wytwórniach produkowano butelki zapalajÄ…ce, żarówki wypeÅ‚nione kwasem siarkowym i granaty. „Nie byÅ‚ to ruch Å›wietnie zorganizowany z rozbudowanymi strukturami. Musimy też mieć Å›wiadomość tego, że to Niemcy wyznaczyli datÄ™ rozpoczÄ™cia zrywu. Å»ydzi przygotowywali siÄ™ bowiem do walki w momencie, kiedy Niemcy wkroczÄ…, aby rozpocząć kolejny etap akcji likwidacyjnej getta. DokÅ‚adnej daty jednak nie znano – dowiedziano siÄ™ o niej 18 kwietnia wieczorem dziÄ™ki informacjom polskiego podziemia, choć widoczny byÅ‚ już ruch oddziaÅ‚ów niemieckich, które sukcesywnie zaczynaÅ‚y otaczać getto” – mówi dr Hanna WÄ™grzynek. „Trudno jest zatem mówić o planie walk, jaki – przynajmniej w jakimÅ› stopniu – byÅ‚ w sierpniu 1944 r.” – dodaje. 

Wybuch powstania w getcie

Niemcy po raz pierwszy przystÄ…pili do ponownej akcji likwidacji getta w styczniu 1943 r. 18 stycznia oddziaÅ‚y niemieckie majÄ…ce deportować 8 tys. Å»ydów do obozu zagÅ‚ady w Treblince napotkaÅ‚y zbrojny opór czÅ‚onków Å»OB, a po trzech dniach walk Niemcy zrezygnowali z dalszego prowadzenia akcji likwidacyjnej. 

Jak zauważa dr WÄ™grzynek, „Å»ydzi zdawali sobie sprawÄ™ z tego, jaki los czeka ich rodziny i ich samych. Uważali, że podjÄ™cie walki przynosi skutek, tak jak to siÄ™ staÅ‚o w styczniu. Musimy pamiÄ™tać także o tym, że oni nie mieli już nic do stracenia. W getcie zostali gÅ‚ównie ludzie, którzy przede wszystkim mieli być wydajnÄ… siłą roboczÄ…. Byli to zatem mÅ‚odzi ludzie, skorzy do ryzyka. Oni tÄ™ walkÄ™ chcieli podjąć. Chcieli pomÅ›cić czÅ‚onków swoich rodzin i znajomych, którzy zginÄ™li kilka miesiÄ™cy wczeÅ›niej”. 

Walki rozpoczęły siÄ™ rankiem 19 kwietnia 1943 r., kiedy 850 czÅ‚onków Waffen-SS uzbrojonych w karabiny maszynowe, miotacze pÅ‚omieni, dziaÅ‚ka, wozy pancerne i czoÅ‚gi wkroczyÅ‚o na teren getta bramÄ… od strony Nalewek. Zostali oni zaatakowani przez żydowskich powstaÅ„ców, którzy w pierwszym starciu odnieÅ›li sukces. Po poÅ‚udniu tego samego dnia liczniejsze i lepiej uzbrojone oddziaÅ‚y niemieckie, dowodzone przez wysokiego oficera SS Jürgena Stroopa, ponownie wkroczyÅ‚y na teren getta. 

W walkach wzięło udziaÅ‚ ok. tysiÄ…ca sÅ‚abo uzbrojonych powstaÅ„ców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. czÅ‚onków Wehrmachtu, SS oraz pomocniczych oddziaÅ‚ów ukraiÅ„skich i Å‚otewskich. Przeciwko powstaÅ„com użyte zostaÅ‚y pojazdy opancerzone oraz artyleria.

Najcięższe walki toczyÅ‚y siÄ™ w rejonie ul. Zamenhoffa i Nalewek oraz na pl. Muranowskim. Niemcy systematycznie posuwali siÄ™ w głąb getta, a palÄ…c i niszczÄ…c dom po domu, zmuszali ludność cywilnÄ… do opuszczania bunkrów i schronów.

Podejmowane w ograniczonym zakresie przez polskie podziemie (nieliczne oddziaÅ‚y Kedywu, Gwardii Ludowej i Socjalistycznej Organizacji Bojowej) próby pomocy osamotnionym bojownikom żydowskim zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ niepowodzeniem. 23 kwietnia Å»OB skierowaÅ‚a do Polaków apel, kolportowany po aryjskiej stronie, w którym pisano m.in.: „Polacy, Obywatele, Å»oÅ‚nierze WolnoÅ›ci. […] WÅ›ród dymu pożarów i kurzu krwi mordowanego getta Warszawy – my więźniowie getta, Å›lemy wam bratnie serdeczne pozdrowienia. Wiemy, że w serdecznym bólu i Å‚zach wspóÅ‚czucia, że z podziwem i trwogÄ… o wynik tej walki przyglÄ…dacie siÄ™ wojnie, jakÄ… od wielu dni toczymy z okrutnym okupantem. Lecz wiedzcie, że każdy próg getta, jak dotychczas, tak i nadal bÄ™dzie twierdzÄ…, że możemy wszyscy zginąć w tej walce, lecz nie poddamy siÄ™, że dyszymy, jak i wy, żądzÄ… odwetu i kary za wszystkie zbrodnie wspólnego wroga. Toczy siÄ™ walka o naszÄ… i waszÄ… Wolność”.

Powstanie pomimo apeli rzÄ…du polskiego w Londynie nie wywoÅ‚aÅ‚o żadnych reakcji aliantów. W proteÅ›cie przeciwko obojÄ™tnoÅ›ci Å›wiata wobec tragedii narodu żydowskiego 12 maja 1943 r. czÅ‚onek Rady Narodowej RP w Londynie Szmul Zygielbojm popeÅ‚niÅ‚ samobójstwo.

Upadek powstania w getcie

8 maja Niemcy odkryli i otoczyli ogromny schron przy ul. MiÅ‚ej 18, w którym znajdowaÅ‚o siÄ™ kilkuset ludzi, w tym sztab Å»OB i ponad 100 żydowskich bojowników. Na wezwanie Niemców cywile wyszli, natomiast wiÄ™kszość powstaÅ„ców razem z dowódcÄ… Mordechajem Anielewiczem popeÅ‚niÅ‚a samobójstwo.

Walki pojedynczych grup powstaÅ„czych trwaÅ‚y jednak dalej, w maju i czerwcu. Dla Niemców symbolicznym aktem „zakoÅ„czenia misji ostatecznego rozprawienia siÄ™ z Å»ydami Warszawy” byÅ‚o wysadzenie w powietrze 16 maja Wielkiej Synagogi przy ul. TÅ‚omackie. 

Bilans powstania w getcie

WedÅ‚ug raportów Stroopa od 20 kwietnia do 16 maja 1943 r. w wykrytych i zlikwidowanych bunkrach znajdowaÅ‚o siÄ™ ponad 56 tys. Å»ydów. Ok. 7 tys. zginęło na miejscu w trakcie walk, a 6 tys. na skutek pożarów czy zaczadzenia. „Podczas walk z getta caÅ‚y czas wyjeżdżaÅ‚y transporty do Treblinki. WiÄ™kszość Å»ydów warszawskich – ok. 36 tys. osób, jak podaje raport Stroopa – przesiedlono jednak na LubelszczyznÄ™ do obozów pracy w Poniatowej i Trawnikach. Wywieziono także maszyny” – mówi dr WÄ™grzynek.

SpoÅ›ród żoÅ‚nierzy Å»OB powstanie w getcie przeżyÅ‚o kilkudziesiÄ™ciu. WiÄ™kszość z nich jednak nie doczekaÅ‚a koÅ„ca wojny – zginÄ™li, walczÄ…c w oddziaÅ‚ach partyzanckich, w Powstaniu Warszawskim lub zostali wydani Niemcom. WojnÄ™ przeżyli nieliczni, w tym dwaj czÅ‚onkowie dowództwa Å»OB – Icchak Cukierman i Marek Edelman. 

Straty niemieckie, wedÅ‚ug raportów Stroopa, miaÅ‚y natomiast wynosić kilkanaÅ›cie zabitych i kilkudziesiÄ™ciu rannych, jednak źródÅ‚a żydowskie i polskie podajÄ…, że byÅ‚y one kilkukrotnie wyższe.

Po zrywie Niemcy zrównali teren getta z ziemiÄ…. W raporcie do Heinricha Himmlera Jürgen Stroop napisaÅ‚: „Å»ydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!”.

Wspomniani wczeÅ›niej przez dr WÄ™grzynek Å»ydzi, którzy zostali w czasie powstania wywiezieni do obozów w Poniatowej i Trawnikach, pracowali tam do listopada 1943 r. Wówczas w koÅ„czÄ…cej operacjÄ™ „Reinhardt” akcji „Dożynki” wszyscy zostali zamordowani w ciÄ…gu kilku dni. „Tak naprawdÄ™ dzieje getta warszawskiego nie zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ w Warszawie w maju, ale na Lubelszczyźnie w listopadzie 1943 r.” – podsumowuje dr Hanna WÄ™grzynek. 

Anna Kruszyńska Dzieje.pl/PAP

Przyjdź w tym dniu z żonkilem, a nie będizesz pytany.

https://youtu.be/Pcn7lBhUNvc

Data dodania: 2022-04-20 10:49:14
Data edycji: 2022-04-07 11:01:38
Ilość wyświetleń: 377

Rekrutacja

Bieżące informacje dotyczące rekrutacji do Zespół Szkół ZDZ
Więcej informacji

Ogłoszenia

Wejdź i zobacz ogłoszenia samorządu
Więcej informacji

Kalendarz

                  "NajwiÄ™kszym zwyciÄ™stwem jest to, które odnosimy nad nami samymi"

 

                                                                                                                                        
Tadeusz Kościuszko

Partnerzy

Godło
Bądź z nami
Aktualności i informacje
Logo Facebook
Facebook